Ar Varatona: Redadeg an Hir, He Istor ha Penaos Ober Ganti

Ar Varatona: Redadeg an Hir, He Istor ha Penaos Ober Ganti

1. Digoridigezh d’ar Bed Kaled a Redegoù
2. Istor Berr ar Varatona: Eus Henc’hres d’ar Bed A-vremañ
3. Ar Varatona: Petra eo Resis ha Perak eo Ken Dibarek?
4. Aozañ evit Ur Varatona: Redek, Treuzkas ha Kalediñ
5. Pleustradeg evit ar Varatona: Ur Steuñv evit Holl
6. Perzhioù Arbennik ar Redadegoù e Breizh
7. Degouezadurioù Brudet ha Lec’hel e Breizh
8. Ar Varatona: Muioc’h evit Ur Redadeg Hepken

Ar maratona a zo un darvoud dibar, ur redadeg war-hed hir a zesach redyerien eus ar bed a-bezh. Pa soñjan er maratona, e welan dirak va daoulagad an dud a red, ar c’hrog a vez, hag ar santimant a c’hoantegezh a vez erruout betek al linenn-dizoloadenn. N’eo ket just ur redadeg, un avantur eo, un dae personel hag a c’houlenn kalz a galed hag a zalc’hted. E-kerzh va skiant prenet war an dachenn-mañ, em eus desket penaos eo aozet ar maratona hag ar pezh a gemer evit echuiñ anezhi. D’am meno, pep den a c’hellfe, gant ar pleustradeg mat hag ar youl, kemer perzh en ur varatona un deiz bennak. Met eus pelec’h e teu ar redadeg veur-mañ, ha petra a ra dezhi bezañ ken heverk?

Ar Varatona: Istor Berr ar Redadeg Hir

Istor ar maratona a zo liammet start ouzh Henc’hres hag ur vojenn vrudet. Lavaret e vez e vije bet ur soudard gresian anvet Pheidippides (pe Philippides) a redas eus kêr Marathon betek Aten, ur 40 kilometr bennak, evit kas keloù eus an trec’h war ar Bersed e 490 kent JK. Goude bezañ roet e gemenn – “Nikomen!” (“Trec’h omp!”) – e kouezhas an den, disnevezet, ha mervel. Daoust ma’z eus un tamm disfiz war wirionez istorel ar vojenn-mañ, eo bet awenet ganti krouidigezh ar maratona er C’hoarioù Olimpek modern e 1896 en Aten.

Ar redadeg gentañ-se a oa war ur hed a ziv varatona, tost da 40 km, war an hent a oa kredet bezañ an hini a oa bet implijet gant ar c’hannad gresian. Met hed ar maratona n’eo ket bet reizhet diouzhtu. Cheñchet en deus meur a wech e-kerzh ar C’hoarioù Olimpek kentañ. E 1908, da geñver ar C’hoarioù Olimpek e Londrez, e oa bet hiraet an hent evit ma c’hellfe ar familh roueel gwelet echu ar redadeg eus o loch e stad. Ar pezh a oa 26 mil (war-dro 40 km) a zeuas da vezañ 26 mil 385 yard, pe 42.195 kilometr. E 1921, e oa bet divizet gant an International Amateur Athletic Federation (IAAF) e vije reizhet hed ofisiel ar maratona da 42.195 kilometr, an hed implijet e Londrez e 1908.

Ar Varatona: Petra eo Resis ha Perak eo Ken Dibarek?

Hiziv an deiz, ar maratona ofisiel a zo atav 42.195 kilometr, pe 26.2 mil (26 mil 385 yard). Redet e vez alies war hentoù, met a-wechoù war roudennoù douar pe hentoù menezioù. Petra a ra d’ar redadeg-mañ bezañ ken dibarek? Evidon-me, ez eus meur a abeg. Da gentañ, eo un dae fizikel hag a spered bras. Redek ken pell a c’houlenn kalz a zisciplinezh hag a gendalc’h e-pad ar pleustradeg hag ivez e-pad ar redadeg hec’h-unan. Pa erruer war al linenn-dizoloadenn, ar santimant a zo digredus.

Ouzhpenn an dae personel, ar maratona a zo ivez un darvoud sokial kreñv. Dudennoù eus ar bed a-bezh, redyerien a vicher pe war o amzer vak, a gemer perzh. Kavout a reer redadegoù bras-divent gant degadoù a viliadoù a berzhidi, met ivez reoù vihanoc’h, gant ur spered muioc’h lec’hel ha kumuniezhel.

Aozañ evit Ur Varatona: Redek, Treuzkas ha Kalediñ

N’haller ket redek ur maratona hep bezañ prientet mat. Ezhomm zo eus ur steuñv pleustradeg aozet ha heuliet gant fealded. Ma’z oc’h nevez er bed ar redadeg, e rankit mont war-raok tamm-ha-tamm. Kregiñ gant redadegoù berroc’h, 5 km pe 10 km, ha neuze hanter-varatona a-raok erruout war hed ar maratona.

Ar steuñvoù pleustradeg evit ar maratona a bad alies etre 16 ha 20 sizhun. E-pad ar prantad-se, e redet etre teir ha pemp gwech ar sizhun. Kreskiñ a ra tamm-ha-tamm hed ar redadegoù, dreist-holl ar re hir a vez graet d’ar sizhunvezhioù. Ar redadeg hirañ er pleustradeg a vez graet war-dro teir sizhun a-raok an devezh bras, gant ur hed a yafe betek 30-35 km (18-22 mil).

This image is a fictional image generated by GlobalTrendHub.

Pouezus eo ivez ober sportoù all evit kreñvaat ar c’horf en e bezh, evel ar neuiñ pe ar marc’h-houarn. Hag ar pezh a zo ken pouezus hag ar pleustradeg eo an diskuizh hag ar magadur mat. Ne vez ket echu ar varatona hep enezadur a-walc’h hag ur boued kempouez. E-kerzh va skipailh pleustradeg, hon eus atav lakaet ar pouez war ar fed da selaou ouzh hon c’horf ha da ne reomp ket re. Gwelloc’h eo koll un nebeud kilometroù pleustradeg eget bezañ gloazet ha ne c’hellout redek ken.

Pleustradeg evit ar Varatona: Ur Steuñv evit Holl

Bez’ ez eus steuñvoù pleustradeg evit an holl liveoù, eus an deraouidi d’ar re wellañ. Ma’z oc’h nevez ha ma c’hellit redek war-dro 10 km hep kudennoù, e c’hellit kavout steuñvoù 18-20 sizhunvezh a zalc’h kont eus-se. Ar reziadoù a gresk tamm-ha-tamm, gant redadegoù hir a vez muioc’h-mui a gilometradoù ganto.

Setu ur skouer a steuñv diazez evit un deraouiad (kempennet hervez an ezhommoù personel, evit erruout war-dro 1000-1050 ger):

• Sizhun 1-4: Redek 3-4 gwech ar sizhun, gant redadegoù a 30-45 munutenn ha ur redadeg hir a gresk eus 6 km da 10 km.
• Sizhun 5-8: Kreskiñ ar reziadoù, gant redadegoù a 40-50 munutenn ha ur redadeg hir a gresk eus 12 km da 16 km. Ober un tamm labour tizh war ar redadegoù berr.
• Sizhun 9-12: Redadegoù a 50-60 munutenn, redadeg hir a gresk eus 18 km da 22 km. Gwellaat al labour tizh.
• Sizhun 13-16: Redadegoù a 60-70 munutenn, redadeg hir a gresk eus 25 km da 30 km. Sizhun ar “peak”: redadeg hir hirañ.
• Sizhun 17-18/20: Prantad “tapering” (gouennañ). Digreskiñ kalz ar reziadoù evit ma c’hellfe ar c’horf diskuizhañ a-raok an devezh bras.

Ret eo cheñch ar steuñv hervez ar santimant, ar redadennoù, hag ar pezh a labour gant ar c’horf. Ur pouez bras a ranker lakaat war an diskuizh hag ar magadur. En ur pleustriñ evit va maratona kentañ, am eus komprenet pegement eo pouezus an diskuizh. Ne vez ket traoù hepken gant ar redadeg, ret eo lezel ar c’horf da zaremprediñ ha da greñvaat.

Perzhioù Arbennik ar Redadegoù e Breizh

Pa gomzer eus ar maratona, e vez alies soñjet er redadegoù bras evel hini New York, Boston (an hini goshnañ bep bloaz er bed, krog e 1897), pe Londrez. Met e Breizh ivez e kaver redadegoù meur hag a zo dibar o spered hag o endro. Redek e Breizh, a zo ivez un dae gant an amzer a c’hell bezañ distabil, etre ar glaveierigoù hag avel ar Meurvor Atlantel.

An traoù a ra d’ar redadegoù e Breizh bezañ heverk a zo an dremmvroioù, ar mor, ar c’hêrioù kozh gant o straedoù mein-bon, hag ar spered a vez war an dachenn. Da skouer, ar Marathon Gwened (Vannes) a ginnig ur c’hentstrollañ etre ar redadeg dre ar gêr istorel hag ar paseoù a-hed ar Gulf Morbihan.

Degouezadurioù Brudet ha Lec’hel e Breizh

E-touez ar redadegoù brudet e Breizh, e kaver ar semi-marathon etrebroadel Auray-Gwened. Daoust ma n’eo ket ur maratona klok, eo un darvoud a bouez e bed ar redadeg e Breizh, gant un istor hir (krouet e 1975) hag un dremmvro kaer a-hed ar Gulf. Kavout a reer ivez redadegoù all, bihanoc’h, hag a liamm ar sport gant ar sevenadur hag ar spered lec’hel.

This image is a fictional image generated by GlobalTrendHub.

E degouezadurioù evel-se e santan gwir spered Breizh, gant an dud a zeu da vountañ ar rederien, an aergelzh a vez, hag a-wechoù prizioù dibar evel… ur hoc’hig! Ya, e redadeg Tro-Bro Léon, ur redadeg war varc’h-houarn brudet gant he “ribinoù” (hentoù douar ha bili), an den kentañ eus Breizh war al linenn a c’honez ur hoc’hig. Daoust ma n’eo ket ur varatona, e tiskouez spered dibar an degouezadurioù sport e Breizh. An unanenn vrudet all eo ar motionball Marathon of Sport e Cape Breton, daoust ma’z eo e Skos Nevez, e tiskouez penaos e c’hell ar sport, evel ar maratona, unaniñ an dud evit abegoù mat, evel harpañ an Special Olympics.

Ar Varatona: Muioc’h evit Ur Redadeg Hepken

Ar maratona, gant he hed a 42.195 kilometr, a zo deuet da vezañ muioc’h evit ur redadeg hepken. Ur simbol eo eus an dae personel, eus an dalc’hted, hag eus ar c’hoantegezh da dreuzkas e harzoù dezhañ e-unan. E Breizh, evel e pep lec’h er bed, e kinnig an ar maratona hag ar redadegoù hir un digoradur da ziskouez ar galed, da liammiñ an dud, ha da zizoleiñ dremmvroioù kaer. Pe oc’h ur reder krog pe e felle deoc’h kregiñ gant an avantur, ar maratona a ginnig un dae dibar hag ur santimant a verv a vez gounezet pa erruer war al linenn-dizoloadenn. N’eo ket aes, met gant ar pleustradeg, ar youl, hag ar spered mat, ez eo posupl. Ha penaos e vefe gwelloc’h ober anezhañ eget e Breizh, gant he dremmvroioù, he spered hag hec’h aergelzh dibar? Evidon-me, ar varatona e Breizh a vije un dra da ober un deiz!